Početci zdravstvene službe u Sivcu

Dugo vremena od svog postanka Sivac je bio bez lekara. U to vreme Starosivčani i Novosivčani u traganju za zdravljem obraćali su se vračarama i bajalicama. One su vračale i bacale čini, mešale trave i davale napitke jednima da ozdrave, drugima da se razbole; jednima da se zaljube, drugima da se odljube, jednima da se okanu pića, a drugima da se propiju. Pored takvih vračara, bilo je i onih koje su vešto koristile lekovito bilje, lečile ekceme i rane, glavobolje, nameštale stomak i izmećale šuljeve i lečile mnoge druge bolesti. Vađenjem zuba bavili su se berberi i kovači, a bilo je i ljudi veštih u nameštanju preloma i uganuća.

Prvi lekar u Sivcu bio je Mihailo Baroš, hirurg. On je lečio kratko vreme od 1828. do 1831. godine. Te iste godine došli su kao lekari Cihaši Lenderfer, a ubrzo za njim došao je i Močing koji je postao dečji lekar. Močingov rad može se pratiti do 1839. godine. Kasnijih godina u Sivcu su privremeno lečila dva crvenačka lekara Josif Babić i Franja Peak.

Prvi lekar u današnjem smislu, istovremeno i prvi opštinski lekar za Stari i Novi Sivac bio je dr Leopold Rozental. On je 1850. godine izabran za okružnog lekara somborskog sreza i istovremeno za opštinskog lekara u Sivcu. Posle njega1875. godine dolazi dr David Najgebauer koji je obavljao lekarsku dužnost do 1915. godine. Te godine izabran je sivčanin dr Petar Striker, za opštinskog lekara u Starom Sivcu, gde je radio do 1921. godine, kada otvara privatnu praksu. Njegovo mesto zauzeo je altruista i čovek velike kulture dr kornelije Senteleki Stanković. Posle njegove smrti 1933. godine, čitavu godinu dana ostalo je upražnjeno mesto opštinskog lekara, a lekarsku dužnost je obavljao novosivački lekar dr Aleksandar Stefan, sve dok 1934. godine nije na to mesto izabran dr vinko Ivanišević. Privatni lekari u to vreme u Starom sivcu su bili dr Petar Taus i dr Josif Tarilijon.

U Novom Sivcu otvoreno je mesto opštinskog lekara tek 1911. godine i kao prvi lekar izabran je novosivčanin dr Josif Folvajder. Na njegovo mesto 1922. godine dolazi dr Emerih Sas. Na izborima održanim 1928. godine izabran je za opštinskog lekara u Novom Sivcu dr Aleksandar Stefan. Kao privatni lekari u Novom Sivcu radili su od 1927. do 1934. godine dr Petar Gros i kratko vreme oko 1934. godine dr Jovan Engert.

Pod uticajem naprednih ideja odličnog sina Starog Sivca dr Gavrila Kojića, začetnika i zatočnika zdravstvenog zadrugarstva uopšte, osnovana je 1934. godine i u Sivcu zdravstvena zadruga, kojoj je bio cilj da ublaži i otkloni trgovačka nastojanja lekara i apotekara Kraljevine Jugoslavije. Članovi Zdravstvene zadruge su imali svog lekara. Lekarske usluge su bile znatno jeftinije nego inače, tako da su i materijalno slabiji slojevi naroda mogli da pomišljaju na sistematskije lečenje. Predsednici su joj bili Milan Sadžakov, Miša Pejin, Milorad Verac i Lazar Kaluđerski. Lekari su bili dr Gros Petar, dr Rener i dr Jakov Vaker. Zadruga je prestala sa radom 6. aprila 1941. godine.

Za vreme okupacije razrešen je dužnosti opštinskog lekara Stari Sivac dr Vinko Ivanišević, a na njegovo mesto postavljen dr Jakob Vaker. Okupacione vlasti smenile su ubrzo i dr Vakera, a na njegovo mesto je postavljen dr Bela Juhas, koji je na toj dužnosti ostao do oslobođenja u jesen 1944. godine.

Posle oslobođenja 1945. godine za opštinskog lekara u Starom Sivcu postavljen je opet dr Vinko Ivanišević, koji je istovremeno bio i upravnik Privremene vojne bolnice u Starom Sivcu. Na zajedničkom poslu u Vojnoj bolnici sa njim su radili i saradjivali doktori Stefan Aleksandar i Fedor Jerental.

Tekst pripremio Zoran O. Peruničić.